Pacjenci w starszym wieku (zaliczamy do nich osoby powyżej 65 roku życia) mają szczególną sytuację życiową. Okres starzenia się sprzyja dokonywaniu bilansu życiowego. Starsi ludzie często żyją w osamotnieniu, rodziny wielopokoleniowe są dzisiaj rzadkością. Liczne schorzenia somatyczne bywają w tym wieku przyczyną pogorszenia sprawności i ogólnie słabej jakości życia. Sytuacja bytowa osób starszych często jest znacząco gorsza od tej z okresu ich aktywności zawodowej.

Ujemny bilans życiowy w pogorszeniu z trudną sytuacją społeczną i materialną oraz nasilonymi chorobami somatycznymi, sprzyja rozwinięciu się objawów depresyjnych. Depresja jako objaw występuje u 15-25% osób w wieku powyżej 65 roku życia, pełne zespoły depresyjne obserwuje się u 1,7-16,1% chorych w tej grupie wiekowej. 

 W obrazie klinicznym depresji wieku podeszłego wyróżniamy dwie postacie:

• Depresja z urojeniami i pobudzeniem psychoruchowym

W tej postaci u pacjentów obserwujemy często zmienne skargi somatyczne, niepokój psychoruchowy, trudności w zasypianiu, bogatą ekspresję afektywną z płaczem, zawodzeniem, wołaniem o pomoc, nastrojem depresyjno-drażliwym, skargi związane z lękiem. Częste przekonania hipochondryczne mogą nasilać się przybierając postać urojeń (depresyjnych, nihilistycznych) z okresowym występowaniem halucynacji słuchowych. Pacjenci zgłaszają zwiększone poczucie niewydolności psychofizycznej.

• Zespoły asteniczno-depresyjne

W tej postaci u chorych dominuje apatia i abulia, widoczna jest znaczna utrata zainteresowań, zmniejszona sprawność fizyczna i intelektualna, zobojętnienie, obserwuje się nastawienia hipochondryczne.

Zaburzenia depresyjne często współistnieją z chorobami układu krążenia oraz otępieniem. Szacuje się, że u pacjentów z chorobami afektywnymi śmiertelność z przyczyn kardiologicznych jest o 50 % większa niż w populacji ogólnej zaś częstość występowania depresji po udarach jest według różnych źródeł na poziomie 30%-70%. Jeśli chodzi o zaburzenia funkcji poznawczych stwierdzono, że uosób chorujących na otępienie 10-30% ma depresję o różnym nasileniu.

W leczeniu depresji wieku podeszłego wielką rolę oprócz farmakoterapii odgrywa psycho– i  socjoterapia. Ważne jest również odróżnienie objawów depresyjnych i otępiennych.

• Leczenie i opieka
  1. Farmakoterapia lekami psychiatrycznymi musi uwzględniać choroby fizyczne pacjenta, interakcje lekowe (z całą gamą leków internistycznych, neurologicznych itd.) oraz wydolność jego organizmu.
  2. Psychoterapia podtrzymująca i oddziaływania wspierające mają na celu uaktywnienie wewnętrznych sił witalnych pacjenta i podkreślenie jego mocnych stron.
  3. Socjoterapia skupia się na pomocy w zbudowaniu sieci oparcia społecznego dla pacjenta w starszym wieku oraz podtrzymania jego umiejętności radzenia sobie z codziennymi obowiązkami.